Tepebaşı Belediyesi Asfalt Borcu: Hukuki Dayanak ve İptal Yolları Nelerdir?

Tepebaşı Belediyesi'nin yeni yol ve kaldırım çalışmalarının ardından vatandaşlara "asfalt parası" adı altında borç çıkarması, hukuki olarak tartışmalı bir alana işaret etmektedir. Vatandaşların bu borçlara karşı haklarını korumak için bilmesi gereken hukuki dayanaklar ve itiraz/dava süreçleri aşağıda özetlenmiştir.

1. Hukuki Dayanak: Yol Harcamalarına Katılma Payı (Asfalt Parası)

Belediyelerin yol, kaldırım, su ve kanalizasyon gibi altyapı hizmetlerinin maliyetine, o hizmetten özel ve doğrudan yararlanan gayrimenkul sahiplerini katması yasal bir yetkidir. Bu bedelin hukuki dayanağı 2464 Sayılı Belediye Gelirleri Kanunu'nun 86. ve devamı maddeleridir.

Kanuna Göre Katılım Payı Alınabilecek Haller (m.86):

Belediyeler, belediye sınırları içinde aşağıdaki işlerden birini yaptıklarında, gayrimenkul sahiplerinden "Yol Harcamalarına Katılma Payı" (Asfalt Parası) alabilir:

• Yeni yol açılması.

• Mevcut yolların %40 oranında veya daha fazla genişletilmesi.

• Kaldırımsız veya bakımsız yolların asfalt yapılması veya kaldırıma çevrilmesi.

• Mevcut kaldırım veya parkelerin sökülüp yeniden düzenlenmesi.

Önemli Not: Kanun metninde 2012 yılından sonra yapılan değişiklikle, belediyelerin bu payı tahsil etmesi zorunlu olmaktan çıkarılmış ve Belediye Meclisi'nin kararına bırakılmıştır (alınır ifadesi "alınabilir" olarak değiştirilmiştir). Yani Tepebaşı Belediyesi'nin bu payı talep etmesi, Meclis kararına dayanmaktadır, ancak tahsili zorunlu değildir.

2. İptal ve İade İçin Başvuru Nedenleri

Vatandaşların tahakkuk ettirilen borcu (hane başı 5.000 TL gibi) iptal ettirmek veya ödenen parayı geri almak için Vergi Mahkemesi'nde dava açması mümkündür. İptal davasına konu olabilecek başlıca hukuki gerekçeler şunlardır:

A. Hesaplama Hataları ve Üst Limit Aşımı

• %2 Kuralı: Harcamalara katılma payı, bina ve arsalarda emlak vergisi rayiç değerinin %2'sini geçemez. Belediyenin tahakkuk ettirdiği miktarın, taşınmazın rayiç değeri üzerinden hesaplanan bu üst limiti aşıp aşmadığı kontrol edilmelidir.

• Hatalı Veri Kullanımı: Hesaplamada emlak vergisi rayiç değeri yerine başka bir rayiç bedelin esas alınması, tahakkuk işleminin hukuka aykırı sayılmasına neden olabilir.

B. Tahakkuk Zamanı ve Şartları

• Hizmetin Tamamlanması: Katılım payının tahakkuku, hizmetin tamamlanarak halkın istifadesine sunulmasından (genellikle geçici kabulün yapılmasıyla) sonra yapılmalıdır.

• Eski Malikler: Harcamanın yapıldığı tarihten sonra taşınmazı edinen yeni maliklerden (asfalt yapıldıktan sonra evi satın alanlardan) bu payın aranamayacağına dair mahkeme kararları bulunmaktadır.

C. Hukuki Gerekçenin Yokluğu

• Eğer yapılan iş, Kanun'un 86. maddesinde sayılan, katılım payı alınmasını gerektiren işlerden biri değilse, tahakkuk hukuka aykırı sayılabilir. (Örneğin sadece küçük bir bakım onarım ise).

3. Vatandaşların İzleyeceği Yasal Süreç (30 Günlük Kritik Süre)

Tahakkuk ettirilen harcamalara katılma payına itiraz süreci, Vergi Usul Kanunu hükümlerine tabidir:

1. Tahakkuk Tebliği: Borcun tahakkuk etmesi ve vatandaşa tebliğ edilmesiyle yasal süreç başlar.

2. Dava Açma Süresi: Tebliğ tarihini takip eden günden itibaren 30 gün içinde yetkili Vergi Mahkemesi'ne iptal davası açılması gerekir. Bu süre hak düşürücü olduğundan, tebligat tarihi büyük önem taşır.

3. İtiraz Gerekçeleri: Dava dilekçesinde; alacağın zaman aşımına uğradığı, tebliğin usulüne uygun olmadığı, tutarın fahiş olduğu (%2'yi aştığı) veya hesaplamada hata yapıldığı gibi gerekçeler açıkça belirtilmelidir.

4. Mahkeme Kararı: Vergi Mahkemesi, talep edilen bedelin haksız olduğu sonucuna varırsa, belediye işleminin iptaline karar verir ve varsa ödenen bedelin faiziyle birlikte iadesine hükmeder.